รู้จัก Busbar คืออะไร มีประโยชน์อย่างไรบ้างในงานเดินสายไฟ

ในระบบไฟฟ้าขนาดใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นอาคาร โรงงานอุตสาหกรรมหรือสถานีไฟฟ้า การจัดการและกระจายพลังงานไฟฟ้าอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยถือเป็นหัวใจสำคัญ อุปกรณ์ชิ้นหนึ่งที่มีบทบาทอย่างยิ่งในงานนี้ก็คือ บัสบาร์ (Busbar) ซึ่งเปรียบเสมือนทางด่วนพิเศษสำหรับกระแสไฟฟ้า ช่วยให้การเดินสายไฟในระบบไฟฟ้ามีความเรียบร้อย และปลอดภัยมากยิ่งขึ้น ดังนั้น ในวันนี้ Leetech ในฐานะผู้เชี่ยวชาญด้านงานระบบไฟฟ้า จะพาไปทำความรู้จักว่า Busbar คืออะไร และมีประโยชน์อย่างไรบ้าง ในบทความนี้กัน 

บัสบาร์ (Busbar) คืออะไร

บัสบาร์ (Busbar) คือตัวนำไฟฟ้าที่ทำจากโลหะคุณภาพสูง เช่น ทองแดงหรืออะลูมิเนียม มีลักษณะเป็นแท่งหรือแผ่นโลหะที่มีหน้าตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าเป็นหลัก ทำหน้าที่เป็นจุดรวมและกระจายกระแสไฟฟ้าในระบบไฟฟ้ากำลัง โดยจะถูกติดตั้งภายในตู้ MDB (Main Distribution Board) หรือแผงสวิตช์บอร์ดต่าง ๆ เพื่อรับกระแสไฟฟ้าจากแหล่งจ่ายหลัก แล้วจ่ายต่อไปยังวงจรย่อยหลาย ๆ วงจร ทำให้การจัดการพลังงานไฟฟ้าเป็นไปอย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพสูง 

Busbar มี่กี่ประเภท

โดยทั่วไป สามารถแบ่งประเภทของบัสบาร์ตามลักษณะภายนอกได้เป็น 2 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้  

1. บัสบาร์แบบเปลือย (Copper Bar)

Copper Bar หรือบัสบาร์แบบเปลือย เป็นบัสบาร์ที่ไม่มีการเคลือบผิวภายนอกด้วยฉนวนใด ๆ โชว์ให้เห็นเนื้อโลหะของตัวนำไฟฟ้าโดยตรง ซึ่งส่วนใหญ่มักทำจากทองแดงที่มีความบริสุทธิ์สูง ทำให้มีคุณสมบัติในการนำไฟฟ้าที่ดีเยี่ยม บัสบาร์ประเภทนี้จำเป็นต้องมีการติดตั้งที่ระมัดระวังและอยู่ในพื้นที่ปิดมิดชิด เช่น ภายในตู้ไฟฟ้า เพื่อป้องกันการสัมผัสโดยตรงที่อาจก่อให้เกิดอันตรายได้  

2. บัสบาร์แบบพ่นสี (Powder-Coated Busbar)

Powder-Coated Busbar หรือบัสบาร์แบบพ่นสี เป็นบัสบาร์ที่มีการเคลือบผิวด้วยสีหรือสารอีพ็อกซี่ เพื่อป้องกันการกัดกร่อน เพิ่มประสิทธิภาพในการระบายความร้อน และที่สำคัญคือการทำสัญลักษณ์สี เพื่อระบุเฟสของไฟฟ้า ทำให้ง่ายต่อการติดตั้ง ตรวจสอบและบำรุงรักษาระบบไฟฟ้าให้มีความปลอดภัยยิ่งขึ้น  

Busbar เหมาะสำหรับการใช้งานแบบไหน

• โรงงานอุตสาหกรรม ในโรงงานอุตสาหกรรมที่มีเครื่องจักรขนาดใหญ่ เช่น สายการผลิต เครื่องจักร CNC หรือเตาหลอม จำเป็นต้องใช้กระแสไฟฟ้าปริมาณมากและต่อเนื่อง Busbar จึงเป็นทางเลือกที่เหมาะสม เพราะสามารถรองรับโหลดไฟฟ้าสูงได้ดี มีความทนทาน ลดการสูญเสียทางพลังงานและช่วยให้ระบบไฟฟ้ามีความเสถียรสูงขึ้น 
• อาคารสำนักงานและอาคารสูง อาคารที่มีหลายชั้นหรือมีโซนการใช้งานหลายส่วน ต้องการระบบจ่ายไฟที่สามารถกระจายพลังงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ Busbar ช่วยจัดการสายไฟให้เป็นระเบียบ จ่ายไฟได้อย่างเป็นระบบ และสามารถขยายระบบไฟฟ้าเพิ่มเติมได้ในอนาคตโดยไม่ต้องเดินสายไฟใหม่ทั้งหมด 
• ศูนย์ข้อมูล (Data Center) ศูนย์ข้อมูลต้องการระบบไฟฟ้าที่มีความเสถียรสูง ไม่เกิดการกระชากหรือไฟดับที่อาจทำให้ข้อมูลสูญหาย Busbar สามารถส่งกระแสไฟได้ต่อเนื่อง มีการลดโอกาสเกิดจุดร้อน (Hot Spot) และยังรองรับการติดตั้งระบบสำรองไฟ (UPS) ได้สะดวก จึงเหมาะกับระบบที่ต้องการความมั่นคงระดับสูงเช่นนี้ 
• สถานีไฟฟ้าย่อย Busbar ใช้ในสถานีไฟฟ้าย่อยเพื่อเชื่อมโยงอุปกรณ์ไฟฟ้าแรงสูง เช่น หม้อแปลงไฟฟ้า เซอร์กิตเบรกเกอร์ และอุปกรณ์ควบคุมต่าง ๆ ช่วยให้ระบบไฟฟ้าเดินได้อย่างมีประสิทธิภาพ ปลอดภัย และง่ายต่อการบำรุงรักษาหรือปรับเปลี่ยนการเชื่อมต่อในอนาคต 
• ระบบพลังงานทดแทน ในระบบโซลาร์เซลล์หรือฟาร์มพลังงานลมขนาดใหญ่ การรวบรวมและจ่ายไฟจากหลายแหล่งต้องใช้ความแม่นยำและเสถียรภาพ Busbar จึงเป็นหัวใจสำคัญในการรวมไฟจากอินเวอร์เตอร์หลายตัวเข้าสู่ระบบหลักได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดปัญหาการเดินสายไฟจำนวนมากและช่วยให้ระบบทำงานได้อย่างต่อเนื่อง 

โดยทั่วไป บัสบาร์จะถูกติดตั้งในแผงควบคุมไฟฟ้าหลัก เช่น ตู้ MDB หรือตู้กันน้ำ ที่ใช้ควบคุมระบบไฟฟ้าภายนอกอาคาร 

ข้อดีของการเลือกใช้ Busbar แทนการเดินสายไฟแบบเดิม

การเลือกใช้บัสบาร์มีข้อดีเหนือกว่าการใช้สายไฟฟ้าหลายเส้นมาต่อพ่วงกัน ดังนี้ 

• ความปลอดภัยสูงกว่า การใช้บัสบาร์ช่วยลดความซับซ้อน และจำนวนจุดเชื่อมต่อในระบบลง ทำให้มีความเสี่ยงที่จะเกิดการลัดวงจร หรือจุดเชื่อมต่อหลวมน้อยกว่าการใช้สายไฟจำนวนมาก การติดตั้งที่เป็นระเบียบยังช่วยให้มองเห็นและตรวจสอบข้อบกพร่องได้ง่าย 
• ประสิทธิภาพการนำไฟฟ้าที่ดีกว่า บัสบาร์มีพื้นที่หน้าตัดขนาดใหญ่ และทำจากวัสดุที่นำไฟฟ้าได้ดีเยี่ยม ทำให้มีความต้านทานไฟฟ้าต่ำ ลดการสูญเสียพลังงานในรูปของความร้อน และสามารถรองรับกระแสไฟฟ้าได้ในปริมาณที่สูงกว่าสายไฟที่มีขนาดพื้นที่เท่ากัน 
• ประหยัดพื้นที่ในการติดตั้ง ด้วยโครงสร้างที่เป็นแท่งแข็งและกะทัดรัด ทำให้การติดตั้งบัสบาร์ใช้พื้นที่น้อยกว่าการเดินสายไฟหลาย ๆ เส้น โดยเฉพาะในตู้ควบคุมไฟฟ้าที่มีพื้นที่จำกัด 
• ความยืดหยุ่นในการปรับเปลี่ยนระบบ การเพิ่มหรือย้ายวงจรย่อยสามารถทำได้ง่ายและสะดวกกว่า เพียงแค่ทำการเชื่อมต่อกับบัสบาร์ ณ จุดที่ต้องการ ทำให้การขยายระบบในอนาคตมีความยืดหยุ่นสูง

สรุปบทความ 

Busbar คืออุปกรณ์สำคัญที่เป็นหัวใจของการจ่ายพลังงานในระบบไฟฟ้าสมัยใหม่ ทำหน้าที่เป็นตัวกลางในการรวบรวมและกระจายกระแสไฟฟ้าไปยังส่วนต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย ด้วยข้อดีทั้งในด้านความปลอดภัย ประสิทธิภาพการนำไฟฟ้า ประหยัดพื้นที่และมีความยืดหยุ่นในการปรับเปลี่ยนระบบ ทำให้บัสบาร์กลายเป็นมาตรฐานใหม่สำหรับงานเดินสายไฟในอาคาร และโรงงานอุตสาหกรรมที่ต้องการความน่าเชื่อถือและความมั่นคงของระบบไฟฟ้าสูงสุด